Το να ασκείς κριτική σε κάνει να αισθάνεσαι σιγουριά. Όμως, πόσο αληθινό είναι αυτό;

Το να έχει κανείς δίκιο δεν είναι πολύ δύσκολο: επιλέξτε τα αισθητήρια ερεθίσματά σας, διαλέξτε και συγκρατήστε μόνο τις πληροφορίες που ταιριάζουν στην επιχειρηματολογία σας και αφήστε στην άκρη ό,τι δεν σας εξυπηρετεί.. 
Μετά χρησιμοποιήστε γενικολογίες, γαρνίροντας τις με άφθονες αόριστες εκφράσεις. Πετάξτε μερικούς σαρκασμούς στο κεφάλι του άλλου: «Εσύ δεν μπορείς να καταλάβεις!» Το παιχνίδι έληξε. Είστε ο κερδισμέ­νος. 

Μόνο κάποιοι με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, οι οποίοι προσέχουν αυτά που νιώθουν, θα ανακαλύψουν την απάτη. Εύκολα μπερδεύει κανείς την εξυπνάδα με τη δυναμική στάση.

Είναι πολύ πιο εύκολο να ρίχνει κανείς στάχτη στα μάτια αντί να αναλύει λεπτομερώς μια κατάσταση, με κίνδυνο να φανεί ότι δεν τη γνωρίζει. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η κοινωνία μας δεν αγαπά τους διστακτικούς. Η αμφιβολία ενός λεπτολόγου σκε­πτικιστή δεν θα ήταν καλοδεχούμενη. Μια ξεκάθαρη θέση, έστω και λανθασμένη, προσφέρει ασφάλεια στον ομιλητή, όπως και στο ακροατήριο. 

Στην εποχή μας, ο κόσμος αγαπά τις απαντήσεις, όχι τις ερωτήσεις. Δεν σου ζητούν να σκεφτείς, αλλά να πεις τη γνώμη σου. Οφείλετε να είστε «υπέρ» ή «κατά», δεξιός ή αριστερός, τα πράγματα να είναι ξεκάθαρα. 

Μπροστά στο παράδοξο, στο ξένο, στο νέο, στο απρόσμενο, μπροστά σε οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ένα ανεπιθύμητο συναίσθημα, η πρώτη αντίδραση είναι η κρίση. Κάνουμε συνέ­χεια κριτική, περισσότερο από όσο τολμάμε να φανταστούμε. Κρίνουμε τους άλλους ή τον εαυτό μας.

Κρίνω, αυτό δίνει σιγουριά

Το να εξηγεί κανείς το γαλάζιο του ουρανού ή να το βρίσκει ό­μορφο είναι δυο τρόποι εντελούς διαφορετικοί για ν’ αντιμεπωπίσει κανείς τη Φύση. Ο πρώτος ανατέμνει, αναλύει, κρίνει, ο δεύ­τερος είναι δεκτικός, ανοιχτός, στοχαστικός. Είναι δυνατόν να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο ή είναι ανταγωνιστικοί;

Η εξήγηση μας δίνει την εντύπωση του ελέγχου. Η άγρια Φύση μας εντυπωσιάζει. Το άγνωστο κρύβει άπειρους κινδύνους. Το να πούμε κάτι με το όνομά του μας καθησυχάζει. Το να το κρίνουμε, να το εκτιμήσουμε, μας χαρίζει μια αίσθηση ανωτερό­τητας. Διαίρει και βασίλευε, λένε. Οργανώνουμε τον κόσμο όπως μας βολεύει.

Η εξουσία πάνω στην ύλη ασκεί καμιά φορά υπερβολική γοητεία στους επιστήμονες. Η ατομική βόμβα είναι ένα χαρακτηρι­στικό παράδειγμα. Οι επεμβάσεις στο γονιδίωμα, οι νάρκες ενα­ντίον προσωπικού, είναι θαύματα της τεχνολογίας... Το κόστος σε ανθρώπινες ζωές είναι πολύ υψηλό.

Αισθανόμαστε;
Πριν από μερικά χρόνια, ένας από τους μεγαλύτερους ειδικούς του κόσμου πάνω στον εγκέφαλο, ο Καρλ Πρίμπραμ, ήρθε να δώσει μια διάλεξη στο Παρίσι για να παρουσιάσει τη θεωρία του πάνω στην ολογραφική λειτουργία της μνήμης. Ζητά έναν εθελοντή για να κάνει μια επίδειξη κι εγώ σπεύδω. Μου ζητά να απλώσω το ανοιχτό μου χέρι και να κλείσω τα μάτια...


Βάζει κάτι στην παλάμη μου: «Τι αισθάνεστε;» 

Σίγουρη για τον εαυτό μου, απαντώ: «Ένα μολύβι». 

Βάζει κάτι άλλο. «Τι αισθάνεστε;» 

Γεμάτη περηφάνια που βρήκα τόσο εύκολα αυτό που έβαλε στο χέρι μου, αποκρίνομαι: «Ένα κέρμα». 

Εκείνος φαίνεται απογοητευμένος. Mε στέλνει στη θέση μου χωρίς να πει τίποτε άλλο. Ένας άλλος εθελοντής παρουσιάζεται και η άσκηση επαναλαμβάνεται. Ο Πρίμπραμ βγάζει ένα κλειδί από την τσέπη του και το αφήνει στην παλάμη του εθελοντή.

«Τι αισθάνεστε;»

«Ένα κλειδί».

«Βλέπω ότι είμαστε στη Γαλλία, δεν θα μπορέσω να κάνω την επίδειξή μου. Έχω παρατηρήσει ότι οι Γάλλοι δεν ξέρουν να αισθάνονται. Σας βάζω τα αντικείμενα στο χέρι και σας ρωτώ τι αισθάνεστε. Κι αντί να μου απαντήσετε: μια επαφή κρύα, σκληρή... εσείς προσδιορίζετε το αντικείμενο. Αυτό το κάνετε για δείξετε ότι είστε έξυπνοι, αλλά είστε αποκομμένοι από τις αισθήσεις σας».

Κάρεν Χόρν: «Αν αφήσουμε να φανεί ένα αυθεντικό συναίσθημα, είναι σαν να θέτουμε σε αμφισβήτηση ολόκληρο το οικοδόμημα της προσωπικότητας, τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ενεργού­με, ένα αληθινό στυλ ζωής» 

Η άρνηση των συναισθημάτων έναν σκοπό έχει: να προστατέψει μια προσωπικότητα που έχει δημιουργηθεί κάτω από την πίε­ση των περιστάσεων, έναν συμβιβασμό που δουλεύτηκε με υπο­μονή για να ενοποιήσει τις αντιλήψεις, τα συναισθήματα, τις σκέ­ψεις, τις συμπεριφορές μας.

Όλοι έχουν ανάγκη από κάποιο αίσθημα ενότητας. Αν, όμως, η συναισθηματική έκφραση είναι απαγορευμένη, οι εσωτερικές συγκρούσεις που μας συνταράζουν δεν μπορούν να ελεγχθούν. Για να διατηρήσουμε μια εικόνα του εαυτού μας που να έχει κάποια συνο­χή, ερχόμαστε σε ρήξη με ένα μέρος του. 

Isabelle Filliozat

Απόσπασμα από το βιβλίο 

«η νοημοσύνη της καρδιάς»