Άραγε ο γάμος είναι σκλαβιά;

Αγαπημένε Όσσο, μπορεί ένας παντρεμένος άντρας να είναι και ρέμπελος;

(rebel: Η λέξη με την έννοια που τη χρησιμοποιεί ο Όσσο αναφέρεται στον εσωτερικά εξεγερμένο άνθρωπο.)

Οσσο: Η ερώτηση που έκανες είναι πραγματικά σύνθετη. Ένας παντρεμένος άντρας φυσικά και μπορεί να είναι ρέμπελος, στην πραγματικότητα έχει κάθε λόγο να είναι ρέμπελος. Ένας ανύπαντρος άντρας μπορεί καθόλου να μην σκεφτεί το ρεμπελιό, μπορεί να σκέφτεται το γάμο' ο παντρεμένος όμως δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτα άλλο εκτός από το ρεμπελιό, αν και το σκέφτεται αποκλειστικά αυτό.

Το βάρος του γάμου είναι πολύ μεγάλο για εκείνον: το βάρος των παιδιών, των γονιών, η κοινωνική ευθύνη, η αξιοπρέπεια και το γόητρο - έχει πολλά να ρισκάρει. Γι’ αυτό και μπορεί πολύ εύκολα να σκεφτεί το ρεμπελιό, για να κάνει το πρώτο πραγματικό βήμα θα χρειαστεί μεγάλο κου­ράγιο. Ο γάμος είναι στην πραγματικότητα μια προφύλα­ξη της κοινωνίας ώστε κανένας να μη γίνει ρέμπελος, ώστε κανένας να μη γίνει άτομο.

Ο γάμος είναι στη γυμνή του πραγματικότητα μια στρατηγική της κοινωνίας για να κρατήσει του πάντες υπό έλεγ­χο. Και είναι τόσο λεπτεπίλεπτος ο τρόπος, που κανένας δεν σκέφτεται -στην αρχή τουλάχιστον- ότι πρόκειται να γίνει φυλακή, σκλαβιά για μια ολόκληρη ζωή. Ο γάμος όμως έχει χρησιμοποιηθεί από όλες τις κοινωνίες στον κόσμο, σε όλες τις εποχές στο παρελθόν, σαν ψυχολογική φυλάκιση· να βάλει τόσο βάρος και ευθύνη σε κάθε άτομο που αυτό θα είναι υποχρεωμένο να γονατίσει, και στα λόγια του Ζαρατούστρα, να γίνει καμήλα, ένα μεταφορικό ζώο. Οι καμήλες δεν κάνουν ρεμπελιό. Αντίθετα μάλιστα, όσο περισσότερο βάρος μπορεί να κουβαλήσει η καμήλα, τόσο περισσότερο πολύτιμη γίνεται. Η κατάσταση του παντρεμένου είναι ίδια: όσο περισσότερο βάρος κουβαλάει, των ηλικιωμένων γονιών, των  μικρών παιδιών, της συζύγου, τόσο πε­ρισσότερο ευυπόληπτος είναι, τόσο περισσότερες τιμές απολαμβάνει κανείς στην κοινωνία. Αυτοί είναι οι τρόποι, οι αόρατες αλυσίδες, που θα εμποδίσουν έναν άνθρωπο να γίνει ρέμπελος.

Αυτή όμως είναι η μια πλευρά. Η άλλη πλευρά είναι ότι, αν ο άνθρωπος έχει λίγο κουράγιο, λίγη ευφυΐα, το ίδιο το βάρος, η ίδια η φυλακή θα γίνει η αιτία για το ρεμπε­λιό. Το θέμα είναι πού εστιάζει κανείς την προσοχή του.

Σ’ όλες τις θρησκείες, υπάρχει ο τρόπος που είναι αποδεκτός από την κοινωνία και αυτός έχει σχέση με την απο­κήρυξη της ζωής και το να δραπετεύσει κανείς σ’ ένα μο­ναστήρι ή στα βουνά.... πρόκειται για μια απόδραση και η κάθε απόδραση είναι προϊόν δειλίας. Όμως η απόδραση εί­ναι κάτι αποδεκτό - όχι μόνον αποδεκτό, αλλά και πράξη που χαίρει μεγάλης εκτίμησης. Στο όνομα της θρησκείας, στο όνομα της αναζήτησης της αλήθειας, η κοινωνία επι­τρέπει στο άτομο να αποδράσει και να απορρίψει όλες τις ευθύνες. Αυτό είναι μια μορφή ρεμπελιού, αλλά είναι το ρε­μπελιό του δειλού.

Ο παντρεμένος άντρας το κάνει εδώ και αιώνες. Ενιαίο, αναπόσπαστο κομμάτι του παλιού πολιτισμού. Είναι μια μικρή διέξοδος. Δεν θα πρέπει να μείνουν κλειστές όλες οι πόρτες, ειδαλλιώς η κατάσταση θα είναι υπερβολικά ασφυκτική και υπάρχει ένα όριο ασφυξίας που μπορεί κανείς να αντέξει. Αν πάρα πολλοί άνθρωποι ανταγωνιστούν την κα­τάσταση, αυτό θα φέρει επανάσταση, ένα ρεμπελιό. Γι’ αυ­τό, κάθε κοινωνία αφήνει την τιμητική απόδραση. Και κα­νένας ποτέ δεν μέτρησε πόσοι άνθρωποι έχουν υποφέρει από αυτήν την έντιμη στρατηγική.

Χιλιάδες χριστιανοί μοναχοί, χιλιάδες βουδιστές μοναχοί, χιλιάδες ζαϊνιστές μοναχοί, χιλιάδες ινδουιστές μοναχοί -ο συνολικός αριθμός τους σ’ ολόκληρο τον κόσμο ανέρχεται σε κάποια εκατομμύρια- έχουν γίνει απόβλητοι της κοινωνίας, όμως με έναν τρόπο κοινωνικά αποδεκτό - με θρησκευ­τικό τρόπο, στο όνομα του Ιησού Χριστού, στο όνομα του Γκωτάμα Βούδα. Εξαιτίας αυτών των εκατομμυρίων μονα­χών, των σαντον και των αγίων, εκατομμύρια από γονείς έχουν υποφέρει στα γηρατειά τους, έχουν καταλήξει ζητιά­νοι· εκατομμύρια παιδιών έχουν γίνει ορφανά, έχουν καταλήξει εγκληματίες εκατομμύρια γυναικών έχουν καταλήξει πόρνες. Και όλη η ευθύνη ανήκει στις θρησκείες, επειδή αυ­τές τίμησαν τους δραπέτες.

Απλώς για να κρατήσουν την κοινωνία υπό έλεγχο, ήταν αναγκαίο να δώσουν κάποια μικρή διέξοδο, ώστε η ασφυξία να μην γίνει ανυπόφορη. Και έπρεπε να κάνουν αυτή τη διάθεση φυγής μια υπόθεση γοήτρου, ώστε κανένας να μην το καταδικάζει, αλλά αντιθέτως να λατρεύονται αυτοί οι δειλοί σαν μεγάλοι άγιοι πατέρες, σοφοί. Αυτό που είχαν στο νου τους ήταν λίγη διάθεση για ρεμπελιό, όμως δεν είχαν καθόλου θάρρος. Και η σκέτη η διάθεση για ρεμπε­λιό του μυαλού είναι άχρηστη, εκτός αν μπορέσεις να ενεργήσεις ανάλογα, εκτός αν μπορείς να ρισκάρεις, εκτός αν μπορείς να αντιμετωπίσεις τον κίνδυνο.

Είτε παντρεμένος, είτε όχι, το πρόβλημα παραμένει το ίδιο: Είσαι έτοιμος να βαδίσεις ενάντια σ’ ολόκληρο το πα­ρελθόν; Είσαι έτοιμος να βαδίσεις ενάντια σ’ ολόκληρο τον κόσμο; Έχεις το κουράγιο να σταθείς μόνος σου; Θ’ αρχίσεις να αισθάνεσαι ζαλισμένος, βλέποντας ότι όλος ο κόσμος είναι εναντίον σου; Δεν θ’ αρχίσεις να σκέφτεσαι πως, “Λες να ’χουν δίκιο, αφού είναι τόσοι κι εγώ είμαι μόνος μου; Είναι πολύ πιθανό να έχω εγώ το άδικο.” Και τη στιγμή που αρχίζεις και το αισθάνεσαι αυτό, θ’ αρχίσεις να χάνεις το κουράγιο  σου. Θα αρχίσεις να κινείσαι και πάλι προς τη φυλα­κή.

Η πιο θαρραλέα ψυχή στον κόσμο χρειάζεται να έχει το κουράγιο να σταθεί μόνη της χωρίς να δίνει σημασία στην πλειοψηφία των ανθρώπων και στη γνώμη τους. Αυτό όμως είναι δυνατόν μόνο όταν η ιδέα σου για ρεμπελιό δεν είναι δανεική, δεν είναι μόνο μια σκέψη στο μυαλό σου αλλά μια συνειδητοποίηση, μια βαθιά δική σου κατανόη­ση μέσα στη φύση των πραγμάτων.

Αν το κύρος σου βρίσκεται κάπου αλλού, δεν μπορείς να έχεις τόσο πολύ κουράγιο. Αν το κύρος σου βρίσκεται μέσα σου, αν αισθάνεσαι ότι αυτό για το οποίο πολεμάς είναι η αλήθεια που έχεις βιώσει κι αυτό δεν είναι το να καταστρέψεις τον κόσμο, αλλά το να δημιουργήσεις έναν καλύτερο κόσμο, μια καλύτερη ανθρωπότητα, καλύτερους αν­θρώπους, καλύτερα άτομα, καλύτερες ευκαιρίες ανάπτυξης για όλους τότε είσαι η πλειοψηφία του ενός και ολόκληρος ο κόσμος είναι η μειοψηφία των πέντε δισεκατομμυρίων αν­θρώπων. Τότε είναι αδιάφορο πόσοι είναι εναντίον σου. Αν η αλήθεια είναι δική σου, τότε όλα είναι αδιάφορα- δεν με­τακινείσαι από τη θέση σου, ούτε καν στα όνειρά σου.

Και όταν σας λέω αυτά, τα λέω από τη δική μου εμπει­ρία. Ούτε μια μοναδική στιγμή δεν μου έχει περάσει από το νου η ιδέα πως “Μπορεί να είμαι μόνος, όλος ο κόσμος είναι εναντίον μου και ολόκληρο το παρελθόν, εκατομμύ­ρια και εκατομμύρια ανθρώπων, αν ήταν ζωντανοί θα ήταν σίγουρα κι αυτοί εναντίον μου.” Το ότι είμαι μόνος δεν έχει ποτέ δημιουργήσει έστω και μια μοναδική αμφιβολία σε μένα, επειδή δεν μάχομαι για την αλήθεια κάποιου άλλου· μάχομαι για την αλήθεια την οποία έχω ο ίδιος βιώσει. Το αισθάνομαι στον κάθε χτύπο της καρδιάς μου ότι, ακόμη κι αν ολόκληρο το σύμπαν ήταν εναντίον μου, εγώ ακόμη και τότε θα είχα παραμείνει αμετακίνητος από τη θέση μου, άθικτος - για τον απλό λόγο ότι η αλήθεια είναι με το μέρος μου. Εκείνοι μπορεί να είναι ένα τεράστιο πλήθος, όμως η αλήθεια δεν είναι μαζί τους και η αλήθεια είναι η πραγματική δύναμη. Η αλήθεια είναι ο σπόρος της τελικής νίκης, όσο καιρό κι αν χρειαστεί. Όμως η αλήθεια θα νικήσει.

Οι Ουπανισάδες περιέχουν μια φοβερά όμορφη δήλω­ση: “Η αλήθεια είναι πάντα νικη­φόρος.” Είναι πιθανό να πάρει πολύ χρόνο, εσύ να μη μπο­ρέσεις να δεις τη νίκη στη διάρκεια της ζωής σου.... ίσως τα παιδιά σου, ή τα παιδιά των παιδιών σου. Μια μέρα όμως η αλήθεια θα νικήσει. Τα ψέματα κερδίζουν μικρές μάχες εδώ κι εκεί, όμως η τελειωτική, νίκη πρόκειται να είναι της αλήθειας. Αυτή η πεποίθηση δεν είναι μια δοξασία. Αν είναι μια δοξασία, θ’ αρχίσεις να αμφιβάλλεις όταν συναντάς την κα­ταδίκη από κάθε πλευρά, από παντού. Αυτή η αλήθεια πρέ­πει να είναι πεποίθηση της ύπαρξής σου. Τότε είναι αδιάφορο - ακόμη κι αν ο Θεός στέκεται μπροστά σου και είναι εναντίον σου, δεν θ’ αλλάξει τίποτα, επειδή η αλήθεια εί­ναι πάνω από κάθε υπόθεση περί Θεού. Δεν υπάρχει θρησκεία που να βρίσκεται ψηλότερα από την αλήθεια και δεν υπάρχει δύναμη υψηλότερη από την αλήθεια- πρέπει όμως να είναι δικιά σου. Το κύρος της θα πρέ­πει να προέρχεται από την δική σου εμπειρία. Τότε θα είναι αδιάφορο αν είσαι παντρεμένος ή όχι. 

Ο παντρεμένος άντρας μπορεί να έχει λίγο μεγαλύτερη δυσκολία. Όταν αντιμετωπίζεις ολόκληρο τον κόσμο, έχει σημασία το ότι σ’ όλους αυτούς τους ανθρώπους έχει προσχωρήσει και η γυ­ναίκα σου εναντίον σου... Όταν πολεμάς εναντίον ολόκλη­ρου του παρελθόντος, έχει σημασία το ότι και οι ίδιοι οι γο­νείς σου έχουν προσχωρήσει στο αντίθετο στρατόπεδο...

Όταν πολεμάς για το μέλλον, για να είναι καλύτερο και περισσότερο ανθρώπινο, αξίζει να ρισκάρεις το κάθε τι. Ίσως να χρειαστεί να ρισκάρεις τη δική σου ζωή, όμως αυτό θα είναι χαρά, θα είναι μια εμπειρία μακαριότητας επειδή πεθαίνεις για να γίνει η ζωή περισσότερο όμορφη, για την αγάπη να γίνει περισσότερο ελεύθερη, για να ξεφύγει η ψυ­χή του ανθρώπου από όλα τα κελιά της κάθε φυλακής. Θα είναι ακριβώς σαν μια προσευχή για σένα, ένα δείγ­μα μεγαλείου προς την ύπαρξη- η ύπαρξη σου έχει δώσει τόσα πολλά, εσύ μπορείς τουλάχιστον να κάνεις τόσα πολ­λά, μπορείς να πολεμήσεις για έναν καλύτερο κόσμο.

Μπορεί να είσαι παντρεμένος και φυσικά, θα φοβάσαι περισσότερο τη γυναίκα σου απ’ ό,τι ολόκληρο τον κόσμο και ολόκληρο το παρελθόν. Ποιος νοιάζεται για όλα τα αμπέ­λια του κόσμου; Τι μπορεί να σου κάνει αυτή η μακριά ιστο­ρία από νεκρούς ανθρώπους; Αυτή η μικρή όμως γυναίκα θα δημιουργήσει φασαρίες. Αν πραγματικά είσαι ερωτευμέ­νος, όχι απλώς παντρεμένος, τότε μπορείς να τη βοηθήσεις να καταλάβει. Μπορείς να την βοηθήσεις να ανεβάσει λί­γο τη συνειδητότητά της στην ίδια εμπειρία, μπορείς να τη φέρεις στα ίδια συμπεράσματα. Και μπορεί να γίνει πολύ καλό στήριγμα για σένα.

Δεν είναι απολύτως απαραίτητο να πάρει θέση εναντίον σου. Όλα εξαρτώνται από σένα. Αν η αγάπη σου έχει αξία, η γυναίκα σου θα στέκεται στο πλάι σου - πιο κοντά σου, πιο στενά δική σου. Όταν ολόκληρος ο κόσμος στραφεί εναντί­ον σου, όταν έχεις φασαρίες, όταν βρίσκεσαι στη βαθιά νύ­χτα, όταν έχεις δυσκολίες, θα βρεις ότι είναι μια τεράστια πηγή δύναμης, μια βοήθεια που δεν μπορεί να έρθει από πουθενά αλλού.

Έτσι, μην το παίρνεις σαν δεδομένο ότι η γυναίκα σου θα σου δημιουργήσει φασαρίες. Πρόκειται για μια υποψία που αφορά τη δική σου αγάπη. Δεν εμπιστεύεσαι την αγά­πη σου. Αν εμπιστεύεσαι την αγάπη σου, θα εμπιστευθείς την αλχημεία της αγάπης σου - ότι η γυναίκα μπορεί ν’ αλλάξει, να μεταμορφωθεί και μπορείτε να είστε μαζί και ρέμπελοι.

Και μια μικροαστική ζωή, μια άνετη ζωή, δεν λέει πολλά σαν ζωή. Μια ζωή όμως με ρεμπελιό, είναι ζωή ρεμπελιού είναι ζωή με περιπέτεια την κάθε στιγμή. Και όταν έχεις δοκιμάσει τις χαρές της περιπέτειας και το άγνωστο να ανοίγει ανά πάσα στιγμή, απρόβλεπτο, η ζωή σου γίνεται ένα συνεχές ρίγος συγκίνησης και ένας χορός.

Για τους ανθρώπους μου προτείνω ότι δεν είναι αναγκαίο να αποκηρύξετε τη ζωή, ή το σύζυγό σας για να είστε ρέμπελοι. Πρέπει να κρατάτε ο ένας τα χέρια του άλλου πιο σφιχτά, επειδή η μάχη πρόκειται να είναι σκληρή και θα χρειάζεσαι κάποιον που σ’ αγαπάει και σε καταλαβαίνει για να σου δίνει υποστήριξη, να σε ενθαρρύνει. Το ίδιο το άτομο που νομίζεις ότι μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια, μπο­ρεί επίσης να ανοίξει δρόμους για σένα.

Τα πάντα εξαρτώνται από την καθαρότητα και τη διαλογιστικότητα της αγάπης σας, από τη δύναμη της αγάπης να σάς εξυψώσει. Αν αγαπάς ολοκληρωτικά και με ένταση, το άτομο που αγαπάς θα είναι το πρώτο που θα προσηλυτιστεί στην αλή­θεια σου. Τα πάντα εξαρτώνται από σένα. Στη ζωή ποτέ μη ρίχνεις ευθύνες στους άλλους. Αν είσαι έντιμος και η διάθεσή σου για ρεμπελιό περιέχει και το χτύ­πο της καρδιάς σου, τότε κανένας δεν μπορεί να σε εμποδίσει ιδιαίτερα εκείνοι οι οποίοι βρίσκονται κοντά σου θα είναι οι πρώτοι που θα ενώσουν τα χέρια τους με τα δικά σου.

Αν η αγάπη σου είναι μια βαθιά πνευματική στενή σχέση, μια φιλία που ξέρει μόνο να δίνει και ποτέ δεν ζητάει κάτι για ανταπόδοση, ένα πνεύμα το οποίο απλώς ευχαριστιέται να βλέπει το αγαπημένο πρόσωπο να είναι ευτυχισμένο, όταν η ευτυχία της γυ­ναίκας σου είναι η δική σου ευτυχία, όταν ο πόνος της είναι δικός σου πόνος, όταν αρχίσετε να λειτουργείτε σαν μια ψυχή σε δυο σώματα, τότε μόνο μπορείς να σκεφτείς να το ονομάσεις Αγάπη.

Οsho: απόσπασμα από το βιβλίο

"ένα καινούριο όραμα για τη γυναίκα"