Η ψυχή σας είναι κι αυτή κομμάτι σας, όπως και το εγώ σας. Αν μας δινόταν μια απλούστερη επιλογή, όλοι μας θα επιλέγαμε τον δρόμο της ψυχής, θα προτιμούσαμε να αποδεχόμαστε παρά να απορρίπτουμε- θα θέλαμε να νιώθουμε γαλήνη και όχι ταραχή. Όμως η ζωή φέρνει δυσκολίες και για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες αυτές είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε επιλογές που δεν είναι απλές.
Τι θα γινόταν αν γινόταν διάρρηξη στο σπίτι σας και η αστυνομία έπιανε δυο νεαρούς με μια καινούργια τηλεόραση, την οποία είχαν κλέψει από σας; Η περιουσία σας θα επέστρεφε στα χέρια σας. Θα επιλέγατε να μην ζητήσετε τη δίωξή τους; Τι θα γινόταν αν έπιαναν τους νεαρούς, μα αυτοί είχαν ήδη πουλήσει σε κλεπταποδόχους την τηλεόρασή σας; Μήπως τότε θα είχατε μεγαλύτερη επιθυμία να ζητήσετε την ποινική τους δίωξη;
Αυτές οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο έλεος και την τιμωρία είναι συμβολικές της διχάλας που εμφανίζεται κάθε φορά που το εγώ θέλει να ακολουθήσει ένα δρόμο και η ψυχή έναν άλλο. Οι πιο συνηθισμένες καθημερινές ενέργειες σάς απομακρύνουν από τον δρόμο της ψυχής.
Σήμερα ή αύριο μπορεί:
Να απορρίψετε μια εμπειρία πριν τη ζήσετε
Να επικρίνετε κάποιον άλλον ή τον εαυτό σας
Να εναντιωθείτε σε μια καινούργια ιδέα
Να μείνετε κολλημένοι σε μια άποψη που έχετε
Να νιώσετε εσωτερική ταραχή
Να αγανακτήσετε με τη θέση στην οποία βρίσκεστε
Να αυξήσετε το επίπεδο της σύγκρουσης σε μια κατάσταση
Να βάλετε τα δικά σας εγωιστικά συμφέροντα πάνω από oτιδήποτε άλλο
Να ασκήσετε κριτική και να ρίξετε το φταίξιμο σε άλλους
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, το εγώ ενισχύεται.
Ασφαλώς, όλοι επαναλαμβάνουν αυτές τις συμπεριφορές χωρίς δεύτερη σκέψη ή, ακόμη κι αν τις σκεφτούν, θεωρούν δικαιολογημένες τις επιλογές του εγώ. Όμως η παγιωμένη και πεισματάρικη αντιμετώπιση των πραγμάτων που προκαλείται από αυτό είναι ιδιαίτερα επιβλαβής. Όλοι μας έχουμε αγανακτήσει με ανθρώπους που προβάλλουν έντονα το εγώ τους και που είναι προβλέψιμοι σαν ρολόγια, επειδή ό,τι κι αν λένε ή κάνουν- ποτέ δεν μειώνουν την αντίσταση, το πείσμα και τον εγωισμό τους. Όμως οι τάσεις αυτές είναι οι ίδιες που εμποδίζουν κι εσάς να εγκαταλείψετε την προσκόλλησή σας.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν πως το εγώ σας έχει μόνο βλαβερές επιδιώξεις. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει υπό κανονικές συνθήκες. Το εγώ ενεργεί κυρίως με στόχο την αυτοπροστασία. Ορισμένοι άνθρωποι -πολύ λίγοι- έχουν συνειδητά μάθει να αντικρύζουν τον κόσμο χωρίς να προστατεύονται απ’ αυτόν. Αφήνουν την προστασία τους, βασίζονται σε κάποια ανώτερη δύναμη κι αυτό πρέπει να μάθουμε να κάνουμε εσείς κι εγώ. Διαφορετικά, δεν θα βγούμε ποτέ έξω από τα όρια της άμυνάς μας. Δεν χρειάζεται να γίνουμε άγιοι. Όλα αυτά δεν έχουν σχέση με το αν είστε καλοί άνθρωποι ή όχι. Απλώς πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως η εγκατάλειψη της προσκόλλησης είναι το μονοπάτι που οδηγεί στα πάντα.
Ας δούμε γιατί το να εγκαταλείψετε τις πεποιθήσεις του εγώ και να αφεθείτε είναι τόσο δύσκολο. Σκεφτείτε την τελευταία φορά που απορρίψατε κάποιον επειδή διαφωνούσε μαζί σας. Ή νιώστε πώς είναι να αρνείστε τη συνεργασία σας σε άλλους ανθρώπους επειδή έχετε την έντονη τάση να αντιτίθεστε στις γνώμες των άλλων. Η καθημερινότητα φέρνει στην επιφάνεια τέτοιες τάσεις με εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους τρόπους. Το εγώ σας εξακολουθεί να ενισχύει τα ίδια επιχειρήματα ξανά και ξανά: Να στοχεύεις πάντα στην κορυφή. Κανείς δεν πρόκειται να σε υπερασπιστεί. Δεν μπορείς να θυσιάσεις αυτό που λαχταράς.
Ψυχολογικά, οι αντιδράσεις αυτές δεν αφορούν το παρόν, αλλά το παρελθόν. Το εγώ σάς παροτρύνει να σκέφτεστε και να ενεργείτε σαν κακομαθημένο παιδί. Ένα τέτοιο παιδί θέλει μόνο αυτό που θέλει. Δεν έχει την ικανότητα να δει πέρα από in τώρα· και όταν δεν αποκτά αυτό που θέλει κατσουφιάζει, φωνάζει, γίνεται υστερικό. Ξέρω πως η φράση «το παιδί μέσα σου» έχει γίνει ένα ρομαντικό ιδανικό αθωότητας και αγάπης. Και αυτό το παιδί, ασφαλώς, υπάρχει μέσα σε όλους μας επίσης θα το δείτε κάθε φορά που η ψυχή καταφέρνει να λάμψει. Παρ’ όλα αυτά, το παιδί μέσα σας έχει κι έναν σκοτεινό εαυτό, που υιοθετεί την τακτική ενός θυμωμένου, πληγωμένου, εγωιστικού νηπίου. Όταν το εγώ βουτά μέσα σε αυτές τις σκιώδεις ενέργειες, τότε σας ωθεί να ενεργείτε με οπισθοδρομικούς τρόπους.
Είναι δύσκολο, ως ένας καλά προσαρμοσμένος ενήλικας, να αντιμετωπίσετε το γεγονός πως κουβαλάτε μέσα σας μια σκιά, που είναι όχι μόνο καταστροφική, αλλά και παιδιάστικη και παράλογη. Όμως κάτι θετικό είναι πολύ κοντά σας μη άμεσα διαθέσιμο σε σας, αρκεί να καταφέρετε να προσπεράσετε τις σκιές. Κάθε πνευματική παράδοση μιλά για τον λεγόμενο ανώτερο εαυτό, την πλευρά της ανθρώπινης φύσης που αντιπροσωπεύεται από την ψυχή. Αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στην αγάπη που κήρυττε ο Ιησούς και στην ευσπλαχνία που διέδιδε ο Βούδας. Κάθε πνευματική παράδοση κάνει επίσης ξεκάθαρο πως η λεγόμενη κατώτερη φύση μας, η οποία χαρακτηρίζεται από την αμαρτία και την άγνοια, πρέπει να μεταμορφωθεί. Δυστυχώς, η επιλογή παρουσιάζεται με έναν τρόπο που δεν βοηθά καθόλου.
Πώς μπορείς να ασπαστείς την αγάπη όταν την ίδια στιγμή σου λένε πως η κατώτερη φύση σου είναι αμαρτωλή; Η καταδίκη του κατώτερου εαυτού είναι το αντίθετο της αγάπης.
Πώς είναι δυνατόν να υιοθετήσεις τη γαλήνη όταν ταυτόχρονα σου λένε πως πρέπει συνεχώς να πολεμάς ενάντια στον πειρασμό; Αντί vα γιατρεύεις τη διχασμένη φύση σου, καταλήγεις παγιδευμένος σ’ αυτήν.
Στην πράξη, το κομμάτι του εαυτού σας που επικρίνετε δεν πρόκειται να αλλάξει. Δεν έχει κανένα κίνητρο να συνεργαστεί, το εντελώς αντίθετο μάλιστα. Οτιδήποτε κι αν είναι αυτό εναντίον του οποίου πολεμάτε, αυτό σκάβει ακόμη πιο βαθιά. Στο κάτω-κάτω, απειλείτε την επιβίωσή του. Ας σας δώσω ένα παράδειγμα από τον χώρο της πολιτικής, αφού οι περισσότεροι από εμάς κατανοούν ευκολότερα τον έξω κόσμο απ’ ό,τι τον εσώτερο εαυτό.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες δημιουργήθηκε ένας βαθύς διχασμός ανάμεσα σε εκείνους που υποστήριζαν τον δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ και εκείνους που εναντιώνονταν σε αυτόν. Τελικά, τα επιχειρήματα εναντίον του πολέμου έγιναν πειστικά, αν όχι ακατανίκητα. Ως μέρος ενός πειράματος, οι ερευνητές έβαλαν μια ομάδα ψηφοφόρων που υποστήριζαν τον πόλεμο μέσα σε ένα δωμάτιο και ζήτησαν από αυτούς να βαθμολογήσουν την υποστήριξή τους σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10. Μετά τους έβαλαν να ακούσουν μια ομιλία σχετικά με τους λόγους για τους οποίους δεν έπρεπε να γίνει ο πόλεμος. Αυτό έγινε το έτος 2008, δηλαδή η σύγκρουση στο Ιράκ ήταν ήδη πέντε ετών, κι έτσι υπήρχε ένα βουνό αντικειμενικών διάφορων σχετικά με τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα, όπως τα όπλα μαζικής καταστροφής, την απειλή της τρομοκρατίας, τις απώλειες των αμάχων και τα παρόμοια.
Οι επιστήμονες που έκαναν το πείραμα παρουσίασαν τις θέσεις της αντιπολεμικής πλευράς όσο πιο αντικειμενικά γινόταν αποφεύγοντας σκόπιμα κάθε επίδειξη πάθους. Στο τέλος της διάλεξης, ζητήθηκε από όσους έπαιρναν μέρος στο πείραμα να βαθμολογήσουν για δεύτερη φορά τη θέση τους υπέρ του πολέμου, και πάλι σε μια κλίμακα από το 1 μέχρι το 10. Το αποτέλεσμα ίσως σας ξαφνιάσει, αλλά τα μέλη της ομάδας υποστήριξαν ακόμα περισσότερο τον πόλεμο. Ο λόγος δεν είναι απαραίτητα το γεγονός πως αμφισβήτησαν τα αντιπολεμικά δεδομένα. Απλώς δεν τους άρεσε να τους τρίβουν στη μαύρη τα λάθη τους.
Κατά τον ίδιο τρόπο, τα μέρη του εαυτού σας που νιώθουν πως επικρίνονται δεν πρόκειται να αλλάξουν. Θα προσπαθήσουν ακόμα πιο επίμονα να σας πείσουν να είστε εγωιστές, κριτικοί και οργισμένοι κάθε φορά που αντιμετωπίζετε μια έξωθεν εναντίωση. Οι πνευματικές παραδόσεις δεν έχουν λάβει υπ’ όψιν τους πως υπάρχει μια διαδικασία για να απογαλακτιστεί το εγώ από τις βλαβερές συνήθειές του. Θέτοντας το ζήτημα με όρους ηθικής, αμαρτίας και απειλής της οργής του θεού, ο Χριστιανισμός ακολούθησε το αντίθετο μιας αποτελεσματικής προσέγγισης. Ο Βουδισμός έχει μικρότερη τάση προς την ηθικολογία και διαθέτει ένα εξαιρετικά εκλεπτυσμένο σύστημα ψυχολογίας. Όμως, στην απλοποιημένη του μορφή, και η άσκηση του Βουδισμού υποβαθμίζεται στον θάνατο του εγώ, μια άμεση επίθεση ενάντια στο εγώ που θεωρεί ως την πηγή της άγνοιας και της ψευδαίσθησης.
Η ιστορία της αντίθεσης μεταξύ του κατώτερου και του ανώτερου εαυτού είναι μάταιη εξαρχής. Δεν υπάρχει κάποιο ξεχωριστό, πανάγαθο και πάνσοφο κομμάτι σας το οποίο πρέπει είτε να κερδίσετε είτε να απολέσετε. Η ζωή είναι μια ροή συνειδητότητας. Κανένα κομμάτι σας δεν έχει φτιαχτεί από οτιδήποτε άλλο. Στην πραγματικότητα, ο φόβος και ο θυμός προκαλούνται και αυτοί από την ίδια αμιγή συνειδητότητα από την οποία πηγάζουν η αγάπη και η συμπόνια- υψώνουν ένα φράγμα ανάμεσα στο εγώ και στην ψυχή, παραβλέποντας το απλό αυτό γεγονός. Τελικά, θα καταφέρετε να αφεθείτε καταδικάζοντας οτιδήποτε κακό υπάρχει μέσα σας και κρατώντας το μακριά, αλλά μέσω μιας διαδικασίας η οποία συμφιλιώνει τα αντίθετα. Το εγώ σας πρέπει να καταλάβει πως ανήκει στην ίδια πραγματικότητα με την ψυχή σας. Χρειάζεται να ανακαλύψει πόσα κοινά έχει με την ψυχή σας, ώστε να εγκαταλείψει από μόνο του τις εγωιστικές επιδιώξεις προς χάριν ενός καλυτέρου τρόπου ζωής.
Απόσπασμα από το βιβλίο του
Deepak Chopra
Ανακαλύπτοντας το Σώμα"
"Ανασταίνοντας την Ψυχή
