Η πραγματική ευτυχία των ανθρώπων βρίσκεται στις ζεστές διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες έχουν ανάγκη από συναισθηματικές και όχι οικονομικές επενδύσεις. Το βασικό χαρακτηριστικό των ζεστών συναισθημάτων είναι η έντονη ανταλλαγή συναισθημάτων μεταξύ των αλληλοεπιδρώντων. Η σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων, η μη λεκτική επικοινωνία, εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία των διαπροσωπικών σχέσεων.
Τα μη λεκτικά μηνύματα στους ανθρώπους εκπέμπονται από 3 βασικές πηγές. Η πρώτη βασική πηγή είναι η γενική εντύπωση που δημιουργεί το ίδιο το άτομο στους άλλους ανθρώπους. Η γενική εντύπωση του ατόμου σχηματίζεται από την εμφάνιση του σώματος του, τις εκφράσεις του προσώπου του, το βλέμμα του, τις χειρονομίες που κάνει, τις κινήσεις, τον προσανατολισμό και τη στάση του σώματος του, τις αντιδράσεις του στη σωματική επαφή, την ενδυμασία του, την μυρωδιά του σώματος του κτλ.
Η δεύτερη μη λεκτική πηγή εντοπίζεται στα στοιχεία του λόγου. Όπως ο τόνος της φωνής, η σταθερότητα, η ένταση και η αλλοίωση της. Επίσης η ταχύτητα ροής του λόγου, οι παύσεις, η προφορά και οι διάφοροι ήχοι εκτός λέξεων.
Τέλος, η τρίτη πηγή αφορά τα μη λεκτικά μηνύματα που μεταδίδονται από το χώρο στον οποίο ο άνθρωπος εργάζεται, διασκεδάζει ή απλώς συχνάζει, και πολύ περισσότερο από το χώρο στον οποίο κατοικεί και , κατά συνέπεια, διαμορφώνει σύμφωνα με τις προτιμήσεις του.
Σε αντίθεση με τα ζώα, τα οποία μεταδίδουν πάντα τα πραγματικά τους συναισθήματα με αυθόρμητες και ανεξέλεγκτες με λεκτικές συμπεριφορές, οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει κανόνες οι οποίοι παρεμβαίνουν στις αυθόρμητες αντιδράσεις και καθορίζουν το ποιος έχει το δικαίωμα τι, πως, πότε, με ποιόν τρόπο και σε ποιόν.
Οι κοινωνικοί κανόνες έκφρασης είναι διαφορετικοί σε κάθε πολιτισμικό σύστημα, ενώ διαφέρουν επίσης ανάλογα με το μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο των κοινωνικών ομάδων. Έτσι, οι περισσότερες καθημερινές συναισθηματικές εκδηλώσεις των ανθρώπων είναι κατά ένα μέρος αυθόρμητες και κατά ένα μέρος ελεγχόμενες ή υποκριτικές.
Η ευτυχία και η δυστυχία, η ευχαρίστηση και η δυσαρέσκεια, το ενδιαφέρον ή η έλλειψη του, ο φόβος και ο θυμός είναι μερικά από τα στοιχεία που οι περισσότεροι άνθρωποι αποκωδικοποιούν με ακρίβεια από το πρόσωπο.
Το πρόσωπο είναι το πιο αποκαλυπτικό κανάλι της μη λεκτικής επικοινωνίας και το κέντρο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Πράγματι σήμερα έχει διαπιστωθεί και πειραματικά ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και τα ζώα, όταν δεν καταφέρνουν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους στην περιοχή του προσώπου τους, δυσκολεύονται ή και αποτυγχάνουν τελείως στη δημιουργία σχέσεων οποιαδήποτε μορφής.
Από την προσχολική ηλικία τα εκφραστικά και ευαίσθητα άτομα γίνονται αγαπητά και δημοφιλή στις παρέες τους και δεν είναι τυχαίο.
Αντίθετα, όσοι δεν διαθέτουν ικανότητες μη λεκτικής έκφρασης κινούνται σε περιορισμένο κύκλο σχέσεων και ταυτόχρονα μεταδίδουν ασαφή μηνύματα ανάγκης για υποστήριξη, που συχνά δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη από τον περίγυρό τους.
Τα βρέφη διαθέτουν εκ γενετής όλες τις αυθόρμητες συναισθηματικές εκφράσεις, οι οποίες ωριμάζουν σταδιακά μέχρι την ηλικία των 6 μηνών. Στο τέλος του δεύτερου έτους ηλικίας έχουν πια να επιδείξουν μια πλήρη γκάμα των αυθόρμητων εκφράσεων, οι οποίες από κει και έπειτα δεν υφίστανται πλέον καμία αλλαγή. Αργότερα στη ζωή τους τα παιδιά μαθαίνουν επιπλέον να ακολουθούν τους κοινωνικούς κανόνες έκφρασης και να χειρίζονται τις υποκριτικές εκφράσεις.
Σημαντική λοιπόν η γνώση και η ικανότητα των μη λεκτικών συναισθημάτων και ο τρόπος μετάδοσης τους.
Μαίρη Σακελλαρίου
Συμβουλευτική-Ψυχοθεραπεία
Πηγή: Η σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων
Ελένη Παπαδάκη,
εκδόσεις Πεδίο
Θεραπευοντας στο fb